Angielskie czasy: Present Continuous

Skoro dotarliście już tutaj i macie opanowane czasy najtrudniejsze ze względu na budowę – Present Simple i Past Simple – to powiem Wam, że teraz wszystkie pozostałe będą pod tym względem już tylko łatwiejsze. I just love being the bearer of good news! Jak zwykle najpierw rzucę trochę teorii popartej przykładami, a na końcu opiszę w skrócie budowę czasu.

Present Continuous to czas, który w języku polskim nie występuje jako taki, a to za sprawą jednej cechy polskiego czasownika: aspekt dokonany (w uproszczeniu simple) i niedokonany (w uproszczeniu continuous)jest zawarty w niemal każdym czasowniku z osobna, tak więc np. „jeść” i „zjeść” to eat, „skakać” i „skoczyć” to jump. W języku angielskim aspekt niejako „wychodzi” poza czasownik i reprezentowany jest prościej, bo za pomocą operatora. Powiedzmy, że w skrócie ten czas można określić jako „tu i teraz”, bo przede wszystkim używamy go do opisywania czynności trwających w chwili obecnej, w momencie mówienia o nich.

• We’re eating at the moment, don’t disturb us.
• Who is she talking to right now?
• Where are you going?
• Hush, I’m reading here!

Powyższe ładnie widać na przykładzie pytań What do you do? oraz What are you doing?, z których pierwsze to pytanie o to, co dana osoba robi ogólnie w życiu, czym się zajmuje, a drugie to pytanie o to, co robi właśnie teraz. Podobnie stwierdzenia I live in England oraz I’m living in England mają nieco inny wydźwięk: pierwsze mówi o permanentności mojego pobytu, a drugie o jego tymczasowości.

Co więcej, czas Present Continuous służy również do mówienia o czynnościach niekoniecznie wykonywanych w chwili mówienia o nich, ale wykonywanych w drodze wyjątku w pewnym niezamkniętym okresie, którym może być np. aktualny dzień lub tydzień. Oznacza to, że zazwyczaj jest inaczej, ale aktualnie sytuacja jest taka, a nie inna. Jak można się domyślić, omawiana czynność jest niezakończona.

• I’m not working this week.
• Mark has his own apartment, but he’s currently staying at his parents’.
• My children are working on a science project this summer.
• My sister’s learning to drive.
• Normally I work as a teacher, but this month I’m working as a postman.

Ważne jednak, by w powyższych przykładach nie powiedzieć, od kiedy dana czynność ma miejsce, bo taka dodatkowa informacja wymusza zmianę czasu na Present Perfect lub Present Perfect Continuous. W związku z powyższym czas Present Continuous używany jest też do mówienia o zmianach dla podkreślenia ich trwania, ciągłości, samego procesu.

• The food prices are going up here!
• She’s gaining weight. Is she pregnant?
• People are getting richer and richer.
• I’m loosing my patience..

Popatrzcie też na zdania People die oraz People are dying. Pierwsze to stwierdzenie faktu, że ludzie są śmiertelni, a drugie sugeruje, że ludzie wymierają.

Jak wspominałem we wpisie poświęconym czasowi Present Simple, bardzo ważne jest pamiętać, że czasowniki z grup state verbs oraz performatives zwyczajowo nie są używane w czasach o aspekcie continuous, a niektóre z nich nawet zmieniają znaczenie, gdy są użyte w czasie simple lub continuous właśnie.

• This soup smells great!
  BUT What am I smelling?
• John is so rude.
  BUT John is being rude.
• I don’t think we should stay here.
  BUT I’m thinking of moving to Bieszczady.
• I’m loving your new car!
• He has an amazing wife!

Dodatkowo czas Present Continuous może być użyty dla podkreślenia, że czyjeś zachowanie bądź zwyczaje są dla nas irytujące. Należy jednak pamiętać, żeby takie zdanie okrasić przysłówkiem częstotliwości.

• You always lose your keys.
  BUT You’re always losing your keys.
• They constantly forget my name.
  BUT They’re constantly forgetting my name.

W parach zdań powyżej zdania po lewej są w czasie Present Simple, a więc stanowią neutralne stwierdzenie faktu, a zdania po prawej stronie są w czasie Present Continuous, co oznacza, że jednocześnie mówią o mojej irytacji opisywaną sytuacją.

Ponadto, czas ten używany jest do mówienia o czynnościach zaplanowanych w przyszłości, co będzie bardzo istotne podczas różnicowania go z czasem Future Simple, który używamy, ogólnie mówiąc, do spontanicznej reakcji na to, co się dzieje.

• Where are you going on holiday?
• What is Susan doing after school?
• I’m helping my brother this Saturday.
• We’re repainting my house next month.
• Tonight we’re staying at home to learn some English.

Dlatego właśnie gdy pytamy o plany sens ma pytanie np. What are you doing at the weekend?, a nie (choć gramatycznie poprawne!) What will you do at the weekend?. Zwróćcie też uwagę na ogromną różnicę między I’m going on holiday next Monday a I’ll go on holiday next Monday: pierwsze zdanie to stwierdzenie faktu, że taki mam plan, a więc ja spadam choćby się się waliło i paliło, podczas gdy drugie zdanie to takie zwykłe odgrażanie się lub myślenie życzeniowe.

Jak w pozostałych czasach, i tutaj pojawiają się słówka typowe. Dla podkreślenia walorów czasu Present Continuous można użyć w zdaniu słówka podkreślające trwanie, proces i ciągłość, a więc przysłówki typu now, at the moment, at present, at the present moment, currently, ale ze względu na to, że aspekt niedokonany/ciągły czynności zawiera się w operatorze, słówka te można sobie darować, jeśli z kontekstu już wynika, o co nam chodzi. Żeby było śmieszniej, w przypadku tłumaczenia na język polski słówko takie wypada do zdania wrzucić, żeby było jasne, o co kaman. Ostatecznie „Jem śniadanie” bez szerszego kontekstu można przetłumaczyć zarówno jako I eat breakfast, jak i I’m eating breakfast. Mówi o tym piękna w swej prostocie reguła Jakobsona, zgodnie z którą informacja pochodzenia gramatycznego na ogół musi zostać odtworzona w języku docelowym, ale przymusu tego nie ma w przypadku informacji pochodzenia leksykalnego. Słówko „teraz” ze zdania „Jem teraz” może więc zostać pominięte w tłumaczeniu I’m eating (now), ponieważ sama gramatyka języka docelowego załatwia sprawę i mówi, że czynność dzieje się now („teraz”). Innymi słowy, języki różnią się nie tym, co mogą wyrazić, ale tym, co muszą wyrazić.

Co do budowy, nie ma tu nic trudnego. Wiecie już pewnie, że operatorem czasów o aspekcie continuous jest czasownik be, a czasownik główny występuje w 4. formie (czyli forma 1. z końcóweczką -ing). Pełną formę przeczenia skracamy do formy identycznej z odpowiednią formą skróconą czasownika be przy danej osobie (is not skracamy do isn’t, are not do aren’t, a am not formy skróconej nie ma).

• twierdzenie: osoba + operator + czasownik + reszta zdania
• przeczenie: osoba + operator + not + czasownik + reszta zdania
• pytanie: operator + osoba + czasownik + reszta zdania

Jedyne zagadnienie techniczne, o którym trzeba pamiętać, to reguły dołączania końcówki do czasownika. Generalnie bierzemy czasownik w 1. formie i łączymy go z końcówką -ing (work – working, go – going). Jeśli jednak w 1. formie czasownik kończy się literką e, to przed dołączeniem końcówki -ing literkę e prawie zawsze wywalamy (write – writing, bite – biting), choć wyjątkiem jest czasownik be (be – being). Natomiast jeśli czasownik kończy się na samogłoskę i spółgłoskę, to spółgłoskę tę podwajamy (put – putting, swim – swimming). Jest to jednak kwestia czysto ortograficzna, a nie fonetyczna, ponieważ geminaty (dwie spółgłoski obok siebie czytane jako jedna długa) nie są rozróżnialne w mowie w języku angielskim.

Opisane przeze mnie wzory budowy zdań obowiązują wszędzie w standardowym szyku zdań poza wspominanymi czasami Present Simple i Past Simple, ale to, jak mniamniam, macie już opanowane.

<> Ćwiczenia <>

Przetłumacz:

1. Co robisz? Śpisz?
2. Dlaczego on się tak zachowuje? Co za dupek!
3. Czytam taką nową książkę.
4. On tańczy czy ma atak?
5. Czemu płaczesz? Co się dzieje?
6. Proszę o ciszę, tu się pracuje!
7. Dokąd idziecie?
8. Oszczędzam kasę na samochód.
9. No nie, ceny paliw znów rosną!
10. Źle się czuję, więc w tym tygodniu nie pracuję.
11. Zostajecie na noc czy wracacie do siebie?
12. W sobotę robimy grilla.
13. Nie przeszkadzaj mi, oglądam telewizję!
14. Ludzie są coraz bardziej zestresowani.
15. Ona nie ma pracy, więc chodzi na kurs językowy.

Odpowiedzi:

1. What are you doing? Are you sleeping?
2. Why is he acting like this? What a douchebag!
3. I’m reading this new book.
4. Is he dancing or having a seizure?
5. Why are you crying? What’s happening?
6. Quiet, please! People are working here!
7. Where are you going?
8. I’m saving loot for a car.
9. Oh no, the petrol prices are going up again!
10. I’m not feeling well, so I’m not working this week.
11. Are you staying the night or going back home?
12. We’re having a barbecue on Saturday.
13. Stop bugging me, I’m watching the telly!
14. People are getting more and more stressed.
15. She’s out of work so she’s attending a language course.