Angielskie czasy: Present Perfect Continuous

Aktualnym wpisem zamykamy czasy teraźniejsze, chociaż opisywany czas jest teraźniejszy bardziej z nazwy zupełnie jak jego nieciągły odpowiednik Present Perfect, który, jak zakładam, macie już opanowany. Jeśli nie, to przećwiczcie go najpierw, nim ruszycie w dzisiejszą gramatyczną przygodę.

Czas Present Perfect Continuous stanowi pomost pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Jak więc go zróżnicować z czasem Present Perfect? Generalnie bardzo prosto: o ile Present Perfect przede wszystkim podkreśla rzeczywiste, realne skutki wykonania danej czynności, o tyle opisywany w aktualnym wpisie czas stosujemy wtedy, gdy skutkiem jest stan psychiczny lub fizyczny bądź wygląd. Co ciekawe, zdanie w czasie Present Perfect Continuous może też mieć charakter skargi i żalu.

• Your eyes are red. Have you been crying? Wygląd: masz zaczerwienione oczy.
• The kids are exhausted. They’ve been playing in the garden all day. Stan: dzieci są zmęczone.
• I’m wet because I’ve been washing my car. Wygląd: jestem mokry.
• John’s hot because he’s been jogging. Stan: John jest rozgrzany.
• We’re so sleepy because we’ve been studying at night. Stan: jesteśmy śpiący.
• What have you been doing?! You look like a drowned, harassed rat!
  Wygląd: ktoś wygląda jak utopiony szczur po przejściach.

Zwróćcie uwagę, że w powyższych sytuacjach skutki, o których mowa, to raczej skutki uboczne czynności, a nie właściwe skutki dla danej podjętej aktywności. Ostatecznie oglądamy film nie dlatego, by sobie sprawić czerwone ślepia, (ponoć) nie wysyłamy dzieci do ogrodu, by je zmordować, nie myjemy samochodów, by się zmoczyć, nie biegamy, by wypluć płuca ani nie uczymy się, by się nie wysypiać. Porównajmy skutki właściwe i skutki uboczne:

• I’ve repaired the printer so it’s working again. Naprawiłem i skutkiem naprawy jest to, że drukarka działa.
  BUT I’ve been repairing the printer and now I’m all covered in ink. Naprawiałem drukarkę, a to, że jestem uwalony tuszem od gór do dołu to skutek uboczny, a nie pierwotnie założony cel czynności naprawą zwanej.
• I’ve made a list so now we can go and do the shopping. Zrobiłem listę, więc możemy iść na zakupy.
  BUT I’ve been making a list and I didn’t hear what you said. Could you say it again? Tak się zająłem pisaniem listy, że ogłuchłem i musisz powtórzyć, co powiedziałeś. Jest to niezamierzony skutek pisania.

Jako że czas ten posiada aspekt ciągłości, w odróżnieniu od Present Perfect służy bardziej do podkreślenia procesu i czasu trwania czynności od przeszłości aż do chwili obecnej. Nie jest to wielkim zaskoczeniem, ponieważ w ogóle czasy o aspekcie continuous mają taką funkcję. Informacja przekazywana gramatyką gubi się jednak, gdy zdania w tym czasie chcemy tłumaczyć na język polski, bo niekiedy będzie to zdanie w czasie przeszłym, a niekiedy teraźniejszym. Jest to jednak kwestia wynikła z charakterystyki języka polskiego i w sumie ma się nijak do tego, jak coś musi być powiedziane po angielsku.

• We’ve been washing the dishes. Zmywaliśmy/Myjemy naczynia.
• I’ve been waiting. Czekałem/Czekam.
• Mary’s been talking on the phone. Mary rozmawiała/rozmawia przez telefon.

Długość trwania takiej czynności możemy określić słówkami for i since, przy czym for używamy mówiąc o okresie, a since stosujemy do mówienia o momencie rozpoczęcia danej czynności (znów tłumaczenie nic nie daje, bo oba słówka przetłumaczymy „od”). Inne określniki czasu również są stosowane, a są to w sumie te, które standardowo używa się w czasach o aspekcie ciągłym, np. all night czy entire day.

• We’ve been washing the dishes all evening. Kto to widział cały wieczór gary myć?!
• I’ve been waiting for an hour. No ja tyle nigdy nie czekam, więc nie wiem, co przeżywa autor wypowiedzi, gdy mówi, że czeka już godzinę.
• Mary’s been talking on the phone since she came. Odkąd przylazła to gada i gada i nagadać się może.

Określenie czasu może, ale nie musi się pojawić. Brak określenia będzie jednak sugerował, że albo dana czynność zakończyła się niedawno, albo że nadal trwa.

• What are you doing? Have you been sleeping? Sorry for waking you up! Skoro ze mną rozmawiasz, ale jakiś takiś niewyraźnyś, to chyba spałeś.
• I’ve been writing the report but haven’t finished yet. Pisałem, ale jeszcze nie skończyłem.
• You don’t know what to do because you haven’t been listening to the teacher! Jak się nie słucha swojego ukochanego nauczyciela, to się nie wie, co należy zrobić. Dlaczego trzeba słuchać. Słuchanie jest seksowne.
• John’s not here because he’s been staying abroad lately. John zniknął, bo jest zagranicą.

Nie stosujemy jednak tego czasu, jeśli wskazujemy, jak wiele razy dana czynność została powtórzona w niezamkniętym (czyli trwającym) okresie aż do teraz. W takiej sytuacji skorzystamy z czasu Present Perfect.

• The professor has given three lectures this week.
  BUT The professor has been giving lectures this week.
• I’ve tried to reach her a million times.
  BUT I’ve been trying to reach her all morning.

Ogólnie mówiąc, nie będziemy go też stosować z czasownikami z grupy state verbs (a raczej będziemy stosować, ale ze wszystkimi obostrzeniami co do tych czasowników w czasach continuous), choć bez problemu i nawet bez specjalnej różnicy w znaczeniu można stosować dowolny z tych czasów z czasownikami live i work.

• We’ve lived here for 5 years.
  We’ve been living here for 5 years.
• Anna’s worked for that law firm since 2000.
  Anna’s been working for that law firm since 2000.

Czas Present Perfect Continuous będziemy używali również do mówienia o zmianach, które nadal mają miejsce, tak jak stosujemy czas Present Continuous, ale z tym zastrzeżeniem, że jeśli pojawi się okres, od którego zmiana następuje, musimy użyć czasu Present Perfect Continuous. To w sumie jedyna różnica.

• Local teenagers have been getting more and more violent. Dzieciaki stają się coraz bardziej agresywne. Można też powiedzieć Local teenagers are getting more and more violent.
• The number of the unemployed has been increasing since last winter. Liczba bezrobotnych rośnie od zeszłej zimy i tylko ze względu na tę informację odnośnie zimy musimy użyć ten czas.
• His English has improved. He’s been working really hard for the past couple of months! Jego angielski bardzo się poprawił, bo od kilku miesięcy dużo nad nim pracuje. Znów mamy podany okres, od kiedy zmiana następuje, więc nie mamy wyboru czasu.

Co do budowy to bułka z masłem i pikuś z fikusiem bez żadnych niespodzianek. Czasowniki posiłkowe mamy dwa: have been dla każdej osoby oraz has been dla he, she oraz it. Skoro jednym z operatorów jest be, wymusza nam to 4. formę czasownika, czyli czasownik z końcówką -ing. Pełną formę przeczenia skracamy do haven’t been oraz hasn’t been. W pytaniu natomiast stosujemy standardową inwersję, zamieniając miejscem osobę z pierwszym operatorem (a więc z have lub has), resztę pozostawiając bez zmian.

• twierdzenie: osoba + operatory have/has been + czasownik + reszta zdania
• przeczenie: osoba + operator have/has + not + operator been + czasownik + reszta zdania
• pytanie: operator have/has + osoba + operator been + czasownik + reszta zdania

Jeśli coś jest nadal niejasne, to nie przejmujcie się zbytnio, ponieważ czasy o podwójnych aspektach – i perfect, i continuous – do najłatwiejszych nie należą. Podstawy teoretyczne jednak trzeba mieć, żeby wiedzieć co i jak.

<> Ćwiczenia <>

Przetłumacz:

1. Ty brudny świniaku! Co robiłeś?!
2. Cały dzień pisałem nowe ćwiczenia dla moich ukochanych uczniów.
3. Have you been working all night? You look pale.
4. Coraz więcej ludzi zapada na grypę.
5. Pies moich sąsiadów ujada już kilka godzin.
6. Jestem spocony i śmierdzę, bo biegałem cały ranek.
7. W tym tygodniu uczę seniorów.
8. Ale syf! Coś ty narobił?!
9. Jak długo już tu pracujesz?
10. Wyglądasz świetnie. Ćwiczyłeś ostatnio?
11. Co robisz? Spałeś?
12. Cały wieczór odpowiadam na maile.
13. Kto spał w moim łóżeczku?!
14. Ulice są mokre. Padało.
15. Połowa moich czekoladek zniknęła! Jadłeś je?!

Odpowiedzi:

1. You filthy pig! What have you been doing?!
2. I’ve been writing new exercises for my beloved studenents all day.
3. Pracowałeś całą noc? Blado wyglądasz.
4. More and more people have been getting flu.
5. The neighbours’ dog’s been yapping for a few hours now.
6. I’m sweaty and smelly because I’ve been jogging all morning.
7. I’ve been teaching seniors this week.
8. What a mess! What have you done?!
9. How long have you been working here?
10. You look amazing. Have you been exercising?
11. What are you doing? Have you been sleeping?
12. I’ve been replying to e-mail all evening.
13. Who’s been sleeping in my bed?!
14. The streets are wet. It’s been raining.
15. Half of my chocolate’s disappeared! ave you been eating them?!