Angielskie czasy: Present Simple

Jak wiecie z wpisu Wprowadzenie do angielskich czasów, dowolne zdania we wszystkich czasach w języku angielskim tworzy się identycznie z kilkoma wyjątkami. Język angielski jednak nie jest językiem wyjątków, więc nie musicie z przerażenia wydłubywać sobie oczu, bo trudno Wam będzie czytać dalszą część. Jeśli jednak nie przeczytaliście powyższego tekstu, to dla własnego zdrowia psychicznego lepiej się z nim zapoznajcie zanim ruszycie w pasjonującą podróż po angielskich czasach.

Dzisiaj rozłożę na czynniki pierwsze czas teraźniejszy Present Simple, a zacznę od zastosowania, budowę – jako najłatwiejszy aspekt każdego angielskiego czasu – zostawiając na koniec.

Gdybym miał go króciuteńko scharakteryzować, to bym powiedział, że ten czas to „zawsze prawda”. Przede wszystkim używamy go do mówienia o faktach i prawach natury oraz o czynnościach, które się powtarzają. Coś może mieć miejsce co sekundę, co godzinę, codzienne, co piątek, co miesiąc, co rok, raz na milion lat lub też… nigdy. Kluczowa jest więc tutaj powtarzalność jako taka, w bardzo szerokim znaczeniu. Mowa więc nie tylko o rozkładach, ale i o czynnościach rutynowych, nawykach, przyzwyczajeniach.

• People don’t live forever.
• The heart pumps the blood.
• John never smokes.
• The Earth orbits the Sun.
• We go to the cinema every Friday.

Co więcej, czasu Present Simple nie używamy do czynności jednorazowych, co jest szczególne ważne, by go zróżnicować z czasem teraźniejszym Present Continuous.

• The meeting takes place every Monday.
  NOT The meeting is taking place every Monday.
• We usually go on holiday in June.
  NOT We are usually going on holiday in June.
• Where do you spend Christmas?
  NOT Where are you spending Christmas?
  

W związku z powyższym, Present Simple to też czas instrukcji, rozkładów i oficjalnych planów. Ale czy kogoś dziwi, że instrukcje opisuje się właśnie w tym czasie, skoro zwykle są one w trybie rozkazującym?

• Pull the holder and open the cover. When the lid clicks…
• Does the train leave at 6 am?
• My English classes start at 8 am.
• The exam commences at noon, so don’t be late!
• The conference takes place on May 15th.
  

Pojawiają się tutaj również czasowniki z grupy state verbs, zwane też stative verbs oraz non-action verbs. Istnieje lista takich czasowników, którą można po prostu wyryć na pamięć (dłuższa lub krótsza w zależności od tego, jak bardzo chcemy się zagłębić w temat), ale tak naprawdę czasowniki te skupiają się wokół tych czynności, które nie są „widoczne” na zewnątrz dla obserwatora, gdy je wykonujemy. Stąd w nazwie state, nie?! Z grubsza wiążą się z uczuciami, posiadaniem i procesami poznawczymi. Do bardziej podstawowych czasowników z tej grupy zaliczymy be, believe, belong to, consist of, depend on, doubt, feel, guess, hate, have to, hear, hope, love, matter, mean, own, prefer, realise, understand, see, smell, taste, think, want oraz wish. Czasowniki te zwyczajowo nie są w ogóle używane w czasach o aspekcie continuous, ale więcej o tym dowiecie się we wpisie poświęconym czasowi Present Continuous.

• I just love reading books!
• Ana is a very smart girl.
• You look tired today!
• Your results depend on your work.
• How much do those shoes cost?
• I hope Mary is fine.
  

Ponadto czas ten używamy też z czasownikami z grupy performatives, czyli wykonawczymi. To czasowniki, które mówią o czynnościach wykonywanych już w momencie mówienia o nich. Do tej grupy zaliczymy acknowledge, advise, beg, confess, congratulate, declare, deny, doubt, forbid, guarantee, name, order, permit, predict, promise, refuse, remind, request, thank czy warn.

• I warn you! Under the law, you are not allowed to enter without my permission!
• My dad advises me not to hike alone.
• We guarantee you will love our product!
• I promise not tell anyone your secrets.

Żeby było śmieszniej, czas Present Simple używamy również po wyrazach here, there i wyrazach zakończony na -ever, np. whoever bądź whatever. Bo tak i proszę ze mną nie dyskutować! To ważne o tyle, że ludzie mają tendencję do używania tutaj czasu o aspekcie continuous bądź w ogóle czasu Future Simple, co nie jest seksowne.

• Look, here come my parents!
• There goes Anna!
• Whatever happens, I will always love you.
• Whoever comes first, please ring the bell.

Jak niemal każdy czas, tak i Present Simple posiada pewne wyrazy, które występują typowo w nim, a wynikają one bezpośrednio z powyższej teorii. Skoro ten czas używamy do mówienia o rzeczach w jakiś sposób powtarzających się, tak więc przysłówki częstotliwości (np. always, usually, often, sometimes, rarely, hardly ever, never) będą się świetnie czuć w zdaniu właśnie w czasie Present Simple. Warto znać tego typu charakterystyczne wyrazy, bo gdy macie problem z wyborem czasu, można cichaczem wepchnąć do zdania wyraz, który narzuci wybór czasu i problem rozwiąże się sam! To z kolej jest wyjątkowo dobrze widoczne przy czasie Present Perfect, ale przydaje się i z innymi czasami.

• Do you always drink tea in the morning?
• I hardly ever eat breakfast.
• My kids don’t usually get up early at weekends.
• I never wear yellow, it makes my skin look dull.
• Amanda smiles a lot. She must be a very happy person.
  

Jeśli chodzi o budowę, to czas Present Simple jest banalny, bo inaczej być po prostu nie może. Jak to w czasach o aspekcie simple, operatorem jest oczywiście do, co z kolei wymusza pierwszą formę czasownika (więcej o kolejności słów w angielskich zdaniach przeczytacie we wpisie Budowa zdań w języku angielskim: szyk podstawowy). Pełną formę przeczenia do not skracamy do don’t, a does not do doesn’t.

• twierdzenie: osoba + czasownik + reszta zdania
• przeczenie: osoba + operator + not + czasownik + reszta zdania
• pytanie: operator + osoba + czasownik + reszta zdania

O trzech rzeczach trzeba jednak pamiętać, budując zdania w czasie Present Simple.

Po pierwsze, w twierdzeniu zazwyczaj nie używamy operatora. W trybie oznajmującym przynajmniej, bo w trybie emfatycznym operator jest, ale o tym inną razą.

• My dad loves fishing!
  I often go to bed late.
  My aunt has 3 cats.

Co ciekawe, jest to jeden z dwóch czasów (drugi to Past Simple), w których operatora nie ma w twierdzeniu. Czemu tak się dzieje? Bo forma czasownika, którą tu używamy, już w dużej mierze mówi, z jakim czasem mamy do czynienia (lepiej to widać w Past Simple niż w Present Simple, więc póki co musicie mi uwierzyć na słowo, że tak jest), a w myśl cudownej reguły mówiącej o tym, że w zdaniu mamy jeden znacznik gramatyczny danego rodzaju, wszystko składa się na przecudownie logiczną całość.

Po drugie, trzecia osoba liczby pojedynczej – a zatem he, she oraz it – wymusza na czasowniku dodatnie końcówki –s, a niekiedy –es. Reguły stosowania obu końcówek są identyczne jak w przypadku tworzenia liczby mnogiej rzeczownika: na ogół dodajemy –s, a –es wtedy, gdy czasownik (bądź wspomniany rzeczownik) już kończy się na coś szeleszczącego, np. s, x, z, ch bądź sh. Plus kilka wyjątków typu: have zamienia się na has, do na does, a go na goes. Chociaż nie, te dwa ostatnie wyjątkami nie są, bo końcówkę tę dodajemy do czasowników kończących się na literę o.

• I work on Friday. Mark works on Friday.
• You brush your teeth three times a day. She brushes her teeth three times a day.

Chodzi tylko o względy fonetyczne, by łatwiej wymówić dany wyraz. Prościej bowiem powiedzieć He washes his hands niż He washs his hands. W drugim przypadku brak dźwięku samogłoskowego [ɪ] pomiędzy spółgłoskami szczelinowymi [s] i [ʃ] uniemożliwiłby wypowiedzenie końcówki czasownika.

Po trzecie, pojawiający się w pytaniu i przeczeniu operator do zamieniamy na does, gdy podmiotem zdania (osobą wykonującą czynność) jest… tak, znów he, she bądź it, przy czym czasownik powraca do formy pierwotnej bez końcówki, bo końcówka przeskoczyła sprytnie do operatora do i tak powstał operator does. Pamiętajcie: jeden znacznik gramatyczny danego rodzaju na zdanie! Mówiłem, że logika to mocna strona angielskiej gramatyki?

• Do you work? Does he work?
• I don’t like fish.My mom doesn’t like fish.
• Why don’t they play in the garden? Why doesn’t she play in the garden?

Ze względu na powyższe trzy punkty nieco odbiegające od standardowego modelu tworzenia zdań w języku angielskim w dowolnym czasie, czas Present Simple jest najtrudniejszym czasem właśnie pod względem budowy. Jest to jednak dobra wiadomość, bo zdania ewidentnie buduje się prościusieńko, więc pomyślcie sobie teraz, że jak opanujecie Present Simple, to żaden czas nie będzie dla Was problemem. Żodyn!

Uwaga: wpis zawiera symbole IPA (International Phonetic Alphabet, czyli Międzynarodowy alfabet fonetyczny). Bez odpowiedniego wsparcia ze strony oprogramowania możliwe jest, że w miejscu właściwych znaków Unicode pojawią znaki zapytania, kwadraty i inne niefonetyczne symbole. Ponadto jako anglista, nie amerykanista, siłą rzeczy mówię tu o brytyjskiej wersji języka angielskiego. Więcej o symbolach, ich znaczeniu i wymowie znajduje się we wpisie Angielska fonetyka: zarys dźwięków.

<> Ćwiczenia <>

Przetłumacz:

1. Co robi twój mąż/twoja żona?
2. To dobrze, że krowy nie latają. Krowia kupa mogłaby zabić!
3. Skąd jesteś? / Skąd pochodzisz?
4. Każdego lata odwiedzamy moich rodziców.
5. Jedna doba trwa 24 godziny.
6. Nie rozumiem, o co ci chodzi. Mam nadzieję, że możesz mi to wytłumaczyć.
7. Kiedy zazwyczaj wypisują pacjentów?
8. Pracuję od 8 do 4.
9. Nie lubię sushi, ale kocham wołowinę.
10. Zajęcia zaczynają się o 10 i trwają 4 godziny.
11. O której odlatuje twój samolot?
12. Ile to kosztuje?
13. Obiecuję, że ci pomogę, gdy będziesz mnie potrzebować!
14. Co to wszystko znaczy?
15. Ten kurczak smakuje wyśmienicie!

Odpowiedzi:

1. What does your husband/wife do?
2. It’s good cows can’t fly. A cow’s poo could kill!
3. Where are you from? / Where do you come from?
4. We visit my parents every summer.
5. One day lasts 24 hours.
6. I don’t understand what you mean. I hope you can explain it to me!
7. When do they usually sign the patients out?
8. I work from 8 to 4.
9. I don’t like sushi, but I love beef.
10. The class starts at 10 and lasts 4 hours.
11. What time does your plane take off?
12. How much is it? / How much does it cost?
13. I promise to help you when you need me!
14. What does it all mean?
15. This chicken tastes amazing!