Mając świeżo w pamięci moje ostatnie odkrycie dotyczące struktury co się zwie time clauses i tego, że po “when”, “as soon as”, “till” oraz “until” należy użyć czas Present Simple, wpadłam na zdanie “Can you tell me when you’ll be coming back?” Co “will” robi w zdaniu czasowym? Albo, ewentualnie, dlaczego to nie jest zdanie czasowe?
Świetne pytanie i przykład, który jest szalenie ciekawy i… mylący.
Zdania czasowe, a raczej zdania okolicznikowe czasowe (adverbial time clauses) to nic innego jak wspaniałe struktury służące do określania relacji czasowych pomiędzy wymienianymi czynnościami, to znaczy co było pierwsze, drugie, a co może miało miejsce w tym samym czasie. Jeśli zdania czasowe odnoszą się do przyszłości, strukturą przypominają pierwszy tryb warunkowy: czasowe First, I’m going to take a bath and then I’m going out kontra warunkowe When I’ve taken a bath, I’m going out. No wypisz wymaluj realny warunek czasowy! Ale nie o to, nie o to…
W przykładzie przytoczonym przez autorkę maila wcale nie mamy do czynienia ze zdaniem czasowym, co sama zauważyła, a co najwyżej z pytaniem niebezpośrednim, które ze zdaniem czasowym nie ma za wiele wspólnego.
Zamieniając więc to pytanie niebezpośrednie na pytanie bezpośrednie, będziemy mieć When will you be coming back?, co jest dość standardowym pytaniem w czasie Future Continuous. Dzięki tak sformułowanemu pytaniu chcemy dowiedzieć się o czyjeś plany w przyszłości. I tyle. Można zresztą i prościej: słówko when nie jest tak naprawdę tutaj pytaniem o czas, a o coś; konkretnie o porę powrotu. Więcej znajdziecie we wpisie Zdania czasowe odnoszące się do przyszłości.
Jeśli bardzo pragniemy upchnąć do wymienionego przez autorkę wiadomości przykładu jakieś zdanie czasowe, mogłoby ono brzmieć np. Can you tell me where the money is when you come back? – to zdanie uzupełniliśmy o zdanie podrzędne z mamoną, żeby był sens wstawiania zdania czasowego. Samo Can you tell me when you come back jest wybrakowane właśnie o tę część, która mówi, co ktoś ma powiedzieć w momencie powrotu.
Nie znam szerszego kontekstu przytoczonego przykładu, ale wybór tego czasu może być uwarunkowany tym, że osoba, która ma wracać, będzie to robić regularnie, zgodnie z pewną ustaloną rutyną (I will be coming back at 8 pm w znaczeniu I always come back at 8 pm), ewentualnie, choć jest to mniej prawdopodobnie, tak uprzejmym pytaniem ktoś pragnie się komuś podlizać i liczy na przysługę (np. Can you tell me when you’ll be coming back? I’d like you to repaint the entire house).
Inna możliwość, którą należałoby zweryfikować szerszym kontekstem wypowiedzi, dotyczy znaczenia samego czasownika will, który traktować możemy nie jako zwyczajny operator czasu przyszłego, jako taki nieposiadający znaczenia semantycznego (ani masła maślanego), a jedynie funkcję gramatyczną, ale jako czasownik modalny o znaczeniu chęci zrobienia czegoś; jak can oznaczać może possibility, tak will oznaczać może willingness. W tym kontekście zdanie może oznaczać mniej więcej Czy możesz powiedzieć, kiedy łaskawie wrócisz?, ale tak czy inaczej nawet i przy tej interpretacji nie mamy do czynienia ze zdaniem czasowym.
Podobnie można spotkać się ze stwierdzeniem, że po since nie stosuje się czasu Present Perfect (do tej pory pamiętam, jak w liceum pani tłukła nam to do głowy), ale i tu, i tu należy zwrócić uwagę nie na sam fakt występowania danych wyrazów obok siebie, ale od ich funkcji i znaczenia w kontekście. I znów życie jest piękne! Gramatyka to bowiem nie suche reguły, według których coś jest pierwsze, coś drugie, a coś nie może stać obok czegoś. W gramatyce chodzi o znaczenie i sposób jego przekazywania.