Angielska fonetyka: zapis fonetyczny

Alfabet fonetyczny, mówią globalnie, to zunifikowany zbiór znaków reprezentujących dźwięki różnych języków świata. Wycinek symboli fonetycznych z wpisu Angielska fonetyka: zarys dźwięków to tylko niewielki fragment istniejących symboli dla dźwięków, które dane symbole przedstawiają. Nas tutaj jednak interesuje język angielski, więc inne symbole nie są potrzebne. Co prawda poza wyszczególnionymi we wzmiankowanym wpisie znalazłoby się jeszcze kilka dodatkowych dla języka angielskiego, ale nie wspomniałem o nich, bo niektóre są rzadko spotykane, a nad niektórymi spierają się fonetycy i fonologowie. Niemniej jeśli zderzycie się z niejasnym zapisem fonetycznym, zawsze możecie do mnie napisać i wszystko ładnie wyjaśnię. Albo i nie, jeśli będę miał zły humor.

Według mnie umiejętność czytania symboli fonetycznych jest zdecydowanie przydatna z prostego powodu: pozwala Wam samodzielnie uczyć się wymowy wyrazów gdy tylko opanujecie owe symbole. Samodzielność to piękna sprawa! Tego też uczę swoich uczniów tym bardziej, że w szkole na kwestie związane z poprawną wymową nie poświęca się niemal w ogóle czasu, a szkoda, bo pominięcie jednej umiejętności językowej tylko wydłuża i utrudnia drogę do opanowania języka obcego.

Zapis fonetyczny powinno się sprawdzać zawsze, gdy poznajecie nowe słowo. Uczulam jednak, by sprawdzać prawidłowy zapis fonetyczny składający się z symboli międzynarodowego alfabetu fonetycznego, a nie polskich liter, co się, niestety, nierzadko zdarza w co gorszych słownika polsko-angielskich i angielsko-polskich, w których znajdziemy kwiatki typu „chicken czyta sę [cziken]”. Niespodzianka, bo w języku angielskim nie ma dźwięku [c]. No i co z takim słownikiem lub autorem szkarady? Wyrzucić, spalić, zapomnieć i się nie przyznawać nikomu do niczego. Prawidłowy zapis fonetyczny znajdziemy w słownikach fonetycznych oraz, co bardziej praktyczne, w słownikach angielsko-angielskich.

Jak wspominałem, powinno się sprawdzać zapis fonetyczny każdego nowego słówka ze względu na trzy kwestie:

• zapis pokazuje, czy coś jest nieme, jak w vegetables, czyli ulubionym słówku wszystkich uczących się języka angielskiego. Wyraz ten wymawia się [’vedʒtəbl(ə)z], z czego jasno wynika, że nie ma tam żadnego table [teɪb(ə)l], który wszyscy namiętne do warzyw wpychają. A widzieliście kiedyś warzywa nadziewane stołem?! Papryka z serem i oregano tak, pomidory z kaszą i cebulą tak, ale nie ze stołem! Toż człowiek nie trawi celulozy.
• zapis pokazuje, czy coś czyta się nietypowo, jak w wyrazie steak, który czytamy [steɪk]. Standardowy błąd w wymowie tego wyrazu wynika z faktu, że na ogół zbitkę liter ea czytamy jak [i:], a tutaj działa magia otoczenia i, stuku-puku, ea czytamy jak dyftong [eɪ].
• zapis pokazuje akcent wyrazowy, który w języku angielskim jest bardzo istotny, no chyba że komuś nie zależy, czy powie „on jest ważny” (he is important) lub „on jest impotentem” (he is impotent).

Tym bardziej trzeba sprawdzać akcent wyrazowy, że w języku angielskim jest on swobodny. Więcej o tym, cóż to oznacza, jak i o najważniejszych regułach rządzących angielskim akcentem wyrazowym znajdziecie we wpisie poświęconym temu zagadnieniu.

Uwaga: wpis zawiera symbole IPA (International Phonetic Alphabet, czyli Międzynarodowy alfabet fonetyczny). Bez odpowiedniego wsparcia ze strony oprogramowania możliwe jest, że w miejscu właściwych znaków Unicode pojawią znaki zapytania, kwadraty i inne niefonetyczne symbole. Ponadto jako anglista, nie amerykanista, siłą rzeczy mówię tu o brytyjskiej wersji języka angielskiego. Więcej o symbolach, ich znaczeniu i wymowie znajduje się we wpisie Angielska fonetyka: zarys dźwięków.