Jajka, wszędzie jajka!

W XXIV odsłonie serii „W 80 blogów dookoła świata” porozrzucani po globie blogerzy językowi i kulturowi z własnej perspektywy prezentują wspólnie wybrane zagadnienie, jakim jest… jajko. Jajko to jednak nie wszystko, choć z jajka wszystko pochodzi. Or does it?

No właśnie. Which came first, the chicken od the egg? Chyba wszystkim znane jest to sławne pytanie o naturę wszechrzeczy, przyczynowość. Sytuację, w której nie wiemy, co jest skutkiem, a co przyczyną właśnie, określamy jako a chicken-and-egg situation/problem. Jajkolwiek by nie było, jajko jakie jest, każdy widzi. Ma białko (egg white), żółtko (egg yolk) i skorupkę (eggshell). Swoją drogą istnieje też kolor o nazwie eggshell, który jest bardzo jasnym, spranym odcieniem brązu; to taka złamana wypłowiałą słomą biel. Jajko jest bardzo odżywcze i… a kogo obchodzą takie przyziemne sprawy? Ważne, że jajka są przepyszne i występują pod miliardem różnych postaci, z czego najważniejsze to moja ukochana jajecznica (scrambled eggs), omlet (omelette), faszerowane i przyprawione na ostro (devilled), w koszulkach (poached, choć ja akurat mówię o nich, że są w kurteczkach), na miękko (soft-boiled) lub twardo (hard-boiled), a także sadzone (sunny-side up, co jest przeuroczym wyrazem, który nieco bardziej dosłownie oznacza „słoneczną stroną do góry”). Z jajek zmieszanych z cukrem, alkoholem, mlekiem i przyprawami korzennymi robi się też eggnog, co wbrew pozorom wcale nie jest jajerkoniakiem.

Z czysto gramatycznego punktu widzenia, egg może być nie tylko rzeczownikiem, ale i czasownikiem, a mianowicie czasownikiem złożonym egg sb on, który oznacza „podpuszczać kogoś” (możemy więc powiedzieć He wouldn’t have stolen the money for her is she hadn’t egged him on). Jajko jest też obiektem wielu angielski wyrażeń i idiomów.

• Mr Smith is such a good egg!
  Dobrym jajkiem nazwiemy kogoś poczciwego, dobrego, na kim można polegać. Wychodzi już jednak z użycia i wiele słowników angielsko-angielskich odnotowuje, że wyrażenie jest przestarzałe, ale jest tak urocze, że nie mogłem go pominąć.
• Martha knows three languages, and has got a PhD in theoretical astrophysics. She’s a real egghead!
  Angielski jajogłowy to nasz polski jajogłowy; ktoś, kto ma dużą wiedzę i kogo interesuje nauka.
• People have to be let go if we want to keep the company profitable. Sorry, but you can’t make an omelette without breaking eggs.
  Nie można zrobić omletu bez rozbijania jajek to powiedzenie oznaczające, że niekiedy trzeba coś poświęcić, by osiągnąć zamierzony efekt.
• If your plan doesn’t work, you’ll have egg on your face.
  Jeśli ktoś ma jajko na twarzy, to znak, że jest zażenowany lub wyszedł na głupka z powodu czegoś, co mu się nie powiodło.
• How is he able to survive if he can’t even boil an egg?
  Ktoś, kto nie umie ugotować nawet jajka, nie potrafi przygotować najprostszych potraw.
• We’re all walking on eggs around her because she’s been really moody lately.
  Chodzenie po jajkach to nie żadna nowa praktyka seksualna, a robienie rzeczy z wielką dozą ostrożności, żeby przypadkiem kogoś nie urazić. Inna wersja tego idiomu pozwala użyć eggshells zamiast eggs.
• When investing, it’s not the smartest idea to put all your eggs in one basket.
  Włożenie wszystkich jajek do jednego koszyka oznacza nasz postawienie na jedną kartę.
• Whatever you do just make sure you don’t kill the goose that lays the golden egg!
  Polacy mają kurę, a Anglicy gęś znoszącą złote jaja. Dla niewtajemniczonych: jest to coś lub ktoś, kto przynosi dochody i czego/kogo lepiej się nie pozbywać.
• If I lose my job, I’ll have to start using my retirement nest egg.
  Jajko z gniazda to potoczne określenie oszczędności.
• I’m confused because this project’s a bit of a curate’s egg.
  Jajkiem wikarego określimy coś (lub sytuację), co ma i dobre, i złe strony.
• Have you collected all the Easter eggs?
  Tutaj mamy dwa znaczenia. Potoczne, w którym Easter eggs to zwykle czekoladowe jajka wielkanocne, poukrywane przez rodziców na terenie własnej posesji lub w parkach, które dzieci mają odszukać podczas polowania zwanego Easter egg hunt. Drugie znaczenie znane jest graczom gier komputerowych, bo mianem jajek wielkanocnych (tu dopuszczalna jest pisownia easter małą literą) określa się ukryte wiadomości oraz wszelkiego rodzaju nawiązania do rzeczywistości zamieszczane przez twórców gier w swoich produkcjach.

Z dodatkowych informacji warto dodać – czy raczej sprostować – że eggplant to „bakłażan”, ale w wersji amerykańskiej. Nazwa wzięła się od skojarzenia, jakie przywodzą małe bakłażaniochy, które wyglądają jak jajka. W brytyjskim angielskim warzywo to jednak nosi nazwę aubergine i przyfrunęło z języka francuskiego. To chyba oczywiste?

Te i inne słówka dostępne są też w mojej klasie na platformie Quizlet (instrukcja obsługi wraz z przeglądem ćwiczeń znajdują się we wpisie Quizlet: platforma do nauki słownictwa).

So, may the eggs be ever in your flavour! Jeśli cierpicie na jajeczny głód wiedzy i pragniecie dowiedzieć się, jak jajka mają się do brytyjskiej Wielkiejnocy, zerknijcie na wpis „Wielkanoc i problem trzech dni”. Nie zapomnijcie też odwiedzić innych blogerów językowych i kulturowych, którzy wzięli udział w aktualnej edycji „W 80 blogów dookoła świata”.

Chiny

Biały Mały Tajfun: Herbaciane jajka

Finlandia

Suomika: Ale jaja! … czyli dlaczego trzeba być ostrożnym ze słówkiem ‘muna’?

Francja

Blog o Francji, Francuzach i języku francuskim: Co było pierwsze: jajko czy kura?

Gruzja

Gruzja okiem nieobiektywnym: Chaczapuri adżaruli

Hiszpania

Hiszpański na luzie: Jajko w języku hiszpańskim. Potrawy i idiomy z jajkiem w roli główniej

Kirgistan

Enesaj.pl: Jajko w językach i kulturze narodów turkijskich

O języku kirgiskim po polsku: Jajko po kirgisku

Rosja

Blog o tłumaczeniach i języku rosyjskim: Co ma jajko do języka?

Stany Zjednoczone

Specyfika Języka: BUT EGGS, czyli jak nie tłumaczyć wyrażeń z jajem

Turcja

Turcja okiem nieobiektywnym: Seans filmowy: “Yumurta”

Wielka Brytania

English with Ann: Idiomy z jajem

Język angielski dla każdego: All you always wanted to know about…eggs

Language Bay: Perfect eggs