Kłopotliwe przyimki „to” i „for”

Niniejszy wpis stanowi już trzeci tekst, w którym poruszam kwestię wrednych przyimków to i for, w każdym skupiając się na konkretnych pytaniach, które dostałem od czytelników (w jednym opisywałem różnice między to me a for me, a w drugim między important to a important for). Dzisiaj postanowiłem temat rozwinąć, ukazując ogólne reguły rządzące tymi podchwytliwymi słówkami. Zaznaczam jednak, że poniższe nie stanowi twardych zasad (bo takich w angielskiej gramatyce za wiele nie ma), a raczej wskazówki, które powinny Wam wiele rozjaśnić. Or so I hope.

Zacznę od sytuacji, w których oba mogą być stosowane, a później przemielę po osiem najważniejszych i najczęściej spotykanych sytuacji, w których stosujemy tylko jeden, ale już nie drugi przyimek. Osoby nieco bardziej zaawansowane mogą zauważyć, że niekiedy słówka to i for wcale nie będą miały funkcji przyimka, ale dla wygody będę je tak nazywał (jeśli jednak jakiegoś gramatycznego maniaka korci, by dowiedzieć się, czym przyimek jest lub nie jest, odsyłam do serii moich artykułów o angielskich czasownikach złożonych).

Mówienie o celu. Jeśli chodzi o powody, czyli po co i dlaczego coś robimy, możemy stosować zarówno to, jak i for. Dowolnie? Oczywizda, że nie, choć znaczenie jest takie samo. Otóż to łączy się z czasownikiem, a for z rzeczownikiem. Ot, cała filozofia, a na dodatek w języku polskim reguły są podobne.

• I went to the supermarket to buy milk.
  Poszedłem do sklepu kupić mleko.
• I went to the supermarket for milk.
  Poszedłem do sklepu po mleko.
  
• We need to prepare for our guests.
  Musimy się przygotować na gości.
  
• We need to prepare to leave.
  Musimy się przygotować do wyjazdu.
  
• To make a perfect English breakfast you need…
  By zrobić doskonałe angielskie śniadanie potrzebujemy…
  
• For a perfect English breakfast you need…
  Do doskonałego angielskiego śniadania potrzebujemy…
  

Wyrażanie intencji. Tu również wybór przyimka podyktowany jest tym, co po nim stoi; jeśli czasownik, wybierzemy to, a jeśli rzeczownik, skorzystamy z for.

• I asked him to give me his sandwich.
  Poprosiłem, by dał mi swoją kanapkę.
  
• I asked him for his sandwich.
  Poprosiłem o jego kanapkę.
• John begged Mark to show him his bracelet.
  John błagał Marka, by ten mu pokazał swoją bransoletkę.
  
• John begged Mark for his bracelet.
  John błagał Marka o jego bransoletkę.
  

Sugerowanie odbiorcy. Nieco bardziej skomplikowane zagadnienie, ale tragedii nie ma. W sytuacji, w której mówimy o szeroko pojętym biorcy i odbiorcy, również możemy użyć i to, i for.

• I did it all for you!
  Zrobiłem to wszystko dla ciebie!
• Why did you do that to me?!
  Dlaczego mi to zrobiłeś?!
• I’ve made tea for you.
  Zrobiłem ci herbatę.
• Give it to me!
  Daj mi to!
• Josh makes food for the poor.
  Josh robi jedzenie dla biednych.
  
• Josh doesn’t sell his food to poor people.
  Josh nie sprzedaje jedzenia biednym.
  

Czemu raz mamy jeden, a raz drugi przyimek? Chodzi o potencjalny ruch, fizyczne przeniesienie czegoś na drugą osobę. Jeśli taki ruch istnieje, stosujemy to, a jeśli nie, wybieramy for.

To teraz, podsumowując, przyjrzyjmy się ośmiu ogólnym sytuacjom, kiedy stosujemy to, ale nie for.

1. cel i powód (z czasownikiem)
   I’ve come to talk to you. Przyszedłem (by) z tobą porozmawiać.
2. podawanie godziny
   Let’s meet at ten to six. Spotkajmy się za dziesięć szósta.
3. określanie odległości
   It’s about one kilometre from my house to my office. Od mojego domu do biura jest jakiś kilometr.
4. porównywanie
   I prefer tea to coffee. Wolę herbatę niż kawę. / Wolę herbatę od kawy.
   
5. miejsce docelowe
   We’re going to London next week. W przyszłym tygodniu jedziemy do Londynu.
   
6. przeniesienie
   Did you send the file to me? Wysłałeś mi ten plik?
   
7. relacje międzyludzkie
   Mr Adams is assistant to the Managing Director. Pan Adams jest asystentem dyrektora generalnego.
8. zmiany
   And then, it all came to an end. I wtedy wszystko się skończyło.

A oto lista ośmiu sytuacji, w których z kolei używamy przyimka for, a nie to.

1. cel i powód (z rzeczownikiem)
   I stayed for the extra lecture. Zostałem na dodatkowy wykład.
   
2. korzyść i szkoda
   Fruit’s good for you, while fatty food is bad for your health. Owoce są dobre, a tłuste jedzenie jest szkodliwe dla zdrowia.
3. okresy
   My grandparents lived in Poland for over 40 years. Moi dziadkowie mieszkali w Polsce ponad 40 lat.
   
4. harmonogramy i plany
   I’ve made an appointment for 3rd June. Umówiłem się na trzeciego czerwca.
   
5. pomoc
   Can I carry that bag for you? Czy mogę ci pomóc nieść tę torbę?
   
6. funkcja
   Tea is made for drinking. Herbata jest do picia.
   
7. cena
   How much for the biscuits? Ile za ciasteczka?
8. wsparcie i poparcie
   Who’s for equal rights? Kto jest za równymi prawami?

Pragnę jeszcze zwrócić uwagę na punkt drugi, gdyż musicie tutaj być ostrożni. Owszem, używamy for, ale nie zawsze. O ile z good i bad oraz positive i negative problemów raczej nie ma, o tyle wiele innych przymiotników (np. toxic „toksyczny”, detrimental/harmful „szkodliwy”, beneficial „korzystny”) łączy się z to. Bez porządnego słownika się po prostu nie obejdzie.

Lista jest znacznie dłuższa i wystarczy zajrzeć do słownika angielsko-angielskiego (tu czy tu), by zobaczyć, że każde ze słówek ma około 20 podstawowych funkcji, o utartych wyrażeniach nie wspominając. Pomijam też sytuacje, w których czasownik łączy się tylko z danym przyimkiem i z tym drugim nie może, np. powiemy I’m listening to music, a nie *I’m listening for music bądź We’re waiting for you at the station, ale nie *We’re waiting to you at the station.

Jak się więc tego wszystkiego uczyć, by się nauczyć i poprawnie stosować? Wyryć na pamięć wszystkie regułki? Można, jeśli cierpicie na nadmiar wolnego czasu, ale prościej jest jednak uczyć się czasowników w kontekście i w związku z wyrazami, z którymi występują. Uczcie się więc na przykład, że „decydować” to nie samo decide, ale decide to, czy że „nie lubić” to nie not care, ale not care for.

A skąd w ogóle wiemy, z czym łączy się czasownik? Ze słownika, kochaneczki, a konkretnie ze słownika angielsko-angielskiego, do którego zaglądamy zawsze i w razie wątpliwości, i podczas nauki nowych słówek.

<> Ćwiczenia <>

Przetłumacz:

1. Seks jest zdrowy.
2. Kocham cię. Jesteś dla mnie bardzo ważny.
3. Kim on jest dla ciebie?
4. Nie dałem mu żadnych pieniędzy.
5. Czy możesz wysłać dla mnie te dokumenty?
6. Powiedz mi, co ona ci powiedziała.
7. Oni nie są dobrzy dla swoich rodziców.
8. Za dużo snu nie jest zdrowe.
9. Wychodzimy, by się zabawić.
10. Ten projekt jest dla mnie bardzo ważny. Bez niego nie dostanę awansu.
11. Idę do pracy.
12. Po co to robisz?
13. Według mnie ten film był mało interesujący.
14. Moda jest dla niej ważna. Ona kocha swoje ubrania.
15. Uczenie się języka angielskiego jest dla mnie przyjemnością.

Odpowiedzi:

1. Sex is good for you.
2. I love you. You’re very important to me.
3. Who is he to you?
4. I didn’t give any money to him.
5. Can you send these documents for me?
6. Tell me what she said to you.
7. They’re not good to their parents.
8. Too much sleep isn’t good for you.
9. We’re going out to have some fun.
10. This project is very important for me. I won’t get promoted without it.
11. We’re going to work.
12. What are you doing it for?
13. That film wasn’t really interesting to me.
14. Fashion is important to her. She loves her clothes.
15. Learning English is a pleasure for me.